Katılma Alacağı Davası
İzmir Avukat
İzmir Boşanma Avukatı Av. Ali Berkin Denizaslanı merak edilen soruları sizler için yanıtladı.
Boşanmaya karar veren eşlerin karşılaştıkları hususlardan biri evlilik birliği içindeki malların kanuni paylaşımlarının nasıl yapılacağıdır. Diğer eşe verilmesi gerekli payın verilmemesi, tüm kazanç ve mal varlığının sadece kendi emekleriyle elde edildiğinin öne sürülmesi en çok karşılaşılan durumlardan biridir. Bu esasla katılma payı alacağının hesaplanması, hangi mal ve hakkın bu hesaplamaya nasıl dahil edildiği ile ilgili fikir sahibi olunabilmesi adına bu makalemiz hazırlanmış siz değerli okuyucuların bilgisine sunulmuştur. Faydalı olmasını ümit eder, her davanın kendine has özel durumları olması sebebiyle bir avukattan hukuki destek alınmasının lüzumlu olabileceğini hatırlatmak isteriz.
Katılma Alacağı ( Boşanmada Mal Paylaşımı)
Evlenmeden önce eşler aralarında herhangi bir mal rejimi sözleşmesi yapmamışsa yasal olarak edinilmiş mallara katılma rejimini kabul etmiş sayılırlar. Edinilmiş mallara katılma rejiminde, evlilik süresince kazanılan malların evliliğin sona ermesiyle birlikte eşler arasında eşit şekilde paylaştırılması gerektiği kabul edilir.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
Edinilmiş mallara katılma rejimi; evlilik birliği süresince eşler arasında işbölümü ve işbirliği olduğu, her bir eşin evlilik süresince edindiği malvarlığı değerlerinde diğer eşin de katkısı bulunduğu, evlilik herhangi bir sebeple sona erdiğinde de bu katkının karşılığının bir alacak hakkı çerçevesinde ödenmesi düşüncesine dayanır. Bu rejim boşanma kararı veya evliliğin iptali hallerinde sona erer ve halihazırdaki mal varlıkları belirlenir. Belirlenecek bu miktar için mal varlığındaki değerlerin güncel piyasa değerleri dikkate alınır. Edinilmiş mallar yani evlilik tarihinden itibaren elde edilen mal varlığı tespit edildikten sonra katılma alacağı tespit edilir. Katılma alacağının tespiti için öncelikle edinilmiş mallar ile kişisel mallar arasında denkleştirme adı verilen hesap yapılır. Tarafların borçları varsa hesaptan çıkarılır, alacakları yani eklenecek değerleri varsa bu hesaba eklenir. Tüm bu işlemlerin sona ermesiyle ortaya çıkan değere artık değer denir ve bu değer her iki taraf içinde ayrı ayrı hesaplanır. Hesaplanan artık değer, eşlerden biri ister çalışıyor ister çalışmıyor olsun sözleşmeyle aksi kararlaştırılmamışsa ikiye eşit olarak bölünecektir.
Edinilmiş Mal Nedir?
Edinilmiş mal, eşlerin evlilikle beraber başlayan ve karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleridir. (Medeni Kanun m.219) Mal varlığı değerinin kazanılmış mal sayılabilmesi için bir emek karşılığında elde edilmiş olması ve mal rejiminin devamı sırasında mal varlığının edinilmiş olması gereklidir.
Edinilmiş Mallara Örnek Olarak;
-Kişisel malların gelirleri (evlilikten önce sahip olunan evin kirası gibi),
-Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminat (iş kazası sonucunda işçiye verilen iş göremezlik tazminatı gibi),
-Çalışmalarının karşılığı olarak kazanılan ücretler gösterilebilir.
Kişisel Mal Nedir?
Medeni Kanun’da aksine karar verilmemişse eşlerin tüm malları edinilmiş mal kabul edilir. Fakat buna istisnalar getirilmiştir. Medeni Kanun 220.Madde’ de sınırlı olarak ifade edilmektedir. Buna göre;
1) Kanundan Dolayı Kişisel Mal Kabul Edilenler
– Eşlerin evlenmeden önceki yani edinilmiş mallara katılma rejimi başlamadan önce sahip oldukları her türlü mal.
– Eşlerin kişisel eşyaları; örneğin: cüzdanı, çantası, kol saati, ziynet eşyaları.
– Eşlerden birine miras yoluyla kalan mal varlıkları
– Manevi tazminat alacağı, örneğin kendisine sosyal medya aracılığıyla hakaret edilen eşlerden birinin kazandığı tazminat
– Karşılıksız kazanma yoluyla kazanılan mal varlıkları, örneğin bir alışveriş merkezinin yaptığı çekilişte araba kazanması.
– SGK tarafından yapılan ödemeler, örneğin iş kaybından dolayı kurumca yapılan ödemeler.
2) Sözleşmeden Dolayı Kişisel Mal Kabul Edilenler
– Örneğin evlenmeden önce doktor olarak muayenehanesi olan eşin muayenehanesinde bulunan tüm aletler mesela ultrason cihazı zaten kişisel mal kabul edildiğinden bunlar için ekstra sözleşmeye ihtiyaç yoktur.
– Ayrıca eşlerin kişisel mallarının gelirleri edinilmiş mal kabul edilmektedir. Fakat taraflar isterlerse aralarında yapacakları sözleşme ile bu gelirlerin kişisel mal olarak kabul edilmesine karar verme yetkisine sahiptirler.
Katılma Alacağının Azaltılması veya Kaldırılması
Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma halinde hakim,kusurlu eşin katılma alacağının, yani artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya bu hakkın ortadan kaldırılmasına karar verebilir (MK m. 236/2). Bu madde hükümlerinin uygulanabilmesi için boşanma kararının mutlaka zina veya hayata kast nedenlerinden birine dayanması gerekir.
Katılma Alacağı Devredilebilir mi?
Katılma alacağı, alacağın kesinleştiği tarihten itibaren bir başkasına devredilebilir aynı zamanda katılma alacağı miras olarak da kabul edilir ve mirasçıların hesabına geçebilir.
Katılma Alacağı Zamanaşımı Süresi
Katılma alacağı davalarında zamanaşımı süresi boşanma davasının kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıl ile sınırlıdır. 10 yıl içinde mal paylaşımı davası açmayan tarafın bu hakkı zamanaşımına uğrayacaktır.
Mal Paylaşımı Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Katılma alacağına dayanan mal paylaşımı davasına bakmakla görevli mahkeme aile mahkemesidir.
Yetkili mahkeme ise Medeni Kanun 214.Madde’ye göre belirlenecektir.
-Eşlerden birinin ölümü nedeniyle mal rejimi sona ermiş ise, ölenin son ikametgahı mahkemesi katılma, katkı payı ve değer artış payı alacağı davasına bakmakla yetkilidir.
-Evlilik mahkemenin boşanma kararı ile sona ermişse veya devam eden bir boşanma davası varsa, boşanma davasına bakmaya yetkili olan mahkeme mal rejiminin tasfiyesini yapmakla da yetkilidir.
-Yukarıdaki iki hal dışındaki diğer tüm hallerde davalı eşin ikametgahı mahkemesi mal paylaşımı davasına bakmakla yetkilidir
ÖRNEK YARGITAY KARARLARI
– “Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edilir.”(TMK m. 222).(Yargıtay 8.HD E. 2017/16903 K. 2018/9216 T. 13.3.2018)
– “Katılma alacağı ve katkı payı alacağı (değer artış payı) talebi ile açılan mal paylaşımı davasında, dava konusu menkul, gayrimenkul, para, altın vb. gibi malvarlığı değerleri hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir.” (Yargıtay 8.HD – 2012/1778 K. )
– “Mal rejiminin devamı süresince, bir eşin sahip olduğu edinilmiş malda diğer eşin artık değerin yarısı oranında katılma alacağı hakkı vardır. Artık değere katılma alacağı; eklenecek değerlerden ( 229. md) ve denkleştirmeden ( 230. md) elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere, eşin edinilmiş mallarının ( 219. md) toplam değerinden, bu mallara dair borçlar çıktıktan sonra kalan artık değerin ( 231. md) yarısı üzerindeki diğer eşin alacak hakkıdır ( 236/1. md). Katılma alacağı Yasa’dan kaynaklanan bir hak olup bu hakkı talep eden eşin gelirinin olmasına veya söz konusu mal varlığının edinilmesine, iyileştirilmesine ya da korunmasına katkıda bulunulmasına gerek yoktur. Artık değere katılma alacak miktarı hesaplanırken mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut olan malların, bu tarihteki durumlarına göre, ancak tasfiye tarihindeki sürüm (rayiç) değerleri esas alınır ( 227/1, 235/1. md). Yargıtay uygulamalarına göre, tasfiye tarihi karar tarihidir. Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edilir ( 222. md). Yukarıdaki değer tespiti, belirleme ve hesaplamaların yapılabilmesi için gerek görülürse konusunun uzmanı bilirkişi veya bilirkişilerden de yardım alınmalıdır.’’(Yargıtay 8. HD 2016/605 K.)
SON NOT.1: MAKALEDE BELİRTİLEN VE DİĞER HUKUKİ KONULU SORUNLARINIZDA BİLGİ EDİNEBİLMEK İÇİN SAYFAMIZDA YER ALAN “BİZE ULAŞIN” BÖLÜMÜNDEN SORULARINIZI SORABİLİRSİNİZ.
SON NOT.2: MAKALEMİZİN FAYDALI OLMASINI TEMENNİ EDERİZ. İŞ VE İŞLEMLERİNİZE ÖZEL DURUMLARIN OLABİLECEĞİNİ UNUTMAYINIZ. BU UĞURDA HAK VE ZAMAN KAYBINA UĞRAMAMANIZ İÇİN MUTLAKA AVUKATINIZA DANIŞMANIZI TAVSİYE EDERİZ.
Bir önceki yazımız olan Boşanma Dava Dilekçesi Nasıl Hazırlanır? başlıklı makalemizde alsancak boşanma avukatı, anlaşmalı boşanma avukatı izmir ve avocat hakkında bilgiler verilmektedir.
